Klasik Musiki

REFİ’ CEVAD ULUNAY’IN KALEMİNDEN, 9 OCAK 1959

ASDİK AĞA

Musikimizin büyük üstadlarından Asdik ağa, parlak eserleriyle tanınmış bestekârlarımızdandır. Bestelerinde san’at hüviyetini pek bariz surette anlatan bir hususiyeti vardır. Za manında bütün musiki mehafilinde hürmet ve takdir görmüş, hattâ musiki münakaşalarında reyine müracaat edilecek kadar şöhreti olmasına rağmen, maalesef İbnülemin Mahmut Kemal Bey’in (Hoş Seda)’sında o da unutulmuş, şarkıları bütün revnak ve şaşaası ile el’an terennüm edilirken ondan iki satırla olsun bahsedilmemiştir. Biz âcizane bu noksanı ikmal etmeyi ve büyük musikimizin büyük üstadlarına karşı, bilerek veya bilmeyerek yapılan bu kadirnâşinaslığı telâfi eylemeyi düşündük.

Asdik Ağa İstanbulludur, 1858 de Ortaköy’de doğmuş, çocukluğunda bile tahta parçalarının üzerine lastik gererek oynamak suretiyle musikiye karşı olan hevesini izhar etmiştir. Yaşı ilerledikçe musikiye olan meyil ve muhabbeti de büyümüş, tanınmış hocalardan eserler geçerek gittikçe tekâmül eylemiş ve klâsik musikimizin esasını teşkil eden âsarı öğrenmiştir. Asdik Ağa’nın mahfuzatı pek zengindi. Bir faslı idare eylediği zaman kendisine refakat eden hanende ve sazendeler böyle bir üstad ile beraber okumak ve çalmaktan fahr ü şeref duyarlardı. Asdik Ağa, Türk musikisine karşı sonsuz bir takdir ile bağlı bulunan Mısır hanedanının teveccüh ve iltifatına mazhar olmuştu. Uzun seneler bu hanedan âzasına musiki hocalığı yapmıştır.

Devrinin en kuvvetli notacısı olduğu için Mısırlı Prens Halim Paşaya alt koleksiyonu hazırlamak ve yazmak suretiyle kendinden sonrakilere birer sağlam vesika teşkil edecek eserlerin tesbitini temin eylemiştir. Mısır Hidivi İsmail Paşanın biraderi Prens Mustafa Fazıl Paşa Zekâi Dede merhumu nasıl takdir ve himaye eylemişse Halim Paşa da Asdik Ağa’yı öylece takdir ve himaye ederdi.

O zamanlar Yeniköy’deki Sait Halim Paşa yalısı, bir musiki akademisi gibi idi. İstanbul’un bütün tanınmış hanendeleri, sazendeleri, bestekârları, üstadları orada toplanırlar, yalının denize nazır salonlarındaki billûr avizelerden süzülen ziyalar, Boğazın fıkırdak dalgalarının üzerinde altın ve gümüş menevişler resmederken, dört başı mamur bir fasıl heyeti bu menevişleri mu’tenâ fasılların bâkir nağmeleri ile süslerdi.

O zamanlar Boğaz, şimdiki gibi sahilleri dolduran kahveler, aşçı dükkânları, zenci cazbandları ile bir panayır yeri değildi. İstanbul, vakur bir zevkin neşvesini tatmayı tattırmayı bilirdi. Mehtap, denizi sahilleri bir nur şelâlesi ile gümüşlerken hanım iğnesi piyadeler, futalar, sandallar, kikler hattâ kıç üstüne halılar serilmiş balık kayıkları, varkalar, salapuryalar, gondollarla birbirine kenetlenmiş zevk kafileleri sazla sözle mehtaba kasideler söylerlerdi.

Böyle bir neşve kervanı suyun akıntısı ila yalının önüne gelince hemen ağalar, uşaklar, sofracılar, kilerciler büyük gümüş tepsilerle şerbetler, limonatalar, dondurmalar koştururlar, herkes derin bir sükût içinde bir insan bülbülünün şakımasını dinlerdi. Taksim, meselâ hicazkâr kürdide karar verir, o zaman büyük bestekârın bu makamdan hazırladığı takıma girişilir, çenber, muhammes, nakış ağır ve yürük semaîleri ile dinleyenler cuş u huruşa gelirlerdi.

Nâleye başlayalım şevk-i-gül-i-rûyin ile

Şöyle kim bülbül-ü-nâlendeyi hâmûş edelim

Semaîsinde hakikaten bülbüller de susar, insan şeklindeki hemcinslerini dinlerlerdi.

Asdik Ağa’nın pek çok asarı vardır. Bu meyanda ekseriya okunan:

Hançer-i-ebrûsu saplandı dile

Gamze-i-fettânı verdi velvele

Çeşm-i-mestin hasretile cism ü cânı dağlarım

Kare gözlüm kareler giydim seninçün ağlarım

Gibi şarkıları hâlâ lezzetle dinlenmektedir.

Asdik Ağa 1913’te vefat etti, oğlu Boğos efendidir.

29 Haziran 2017

Arif Biçer / Hüseyni Ney Taksimi

24 Haziran 2017

Reha Sağbaş / Bestenigar Kanun Taksimi

Asdik Ağa'nın hayatı

10 Haziran 2017

Selma Ersöz / Kalbimi dolduran güzel gözlerin

8 Haziran 2017

Bekir Sıdkı Sezgin / Ey gonca dehen hâr-ü elem cânıma geçti

7 Haziran 2017

Meral Uğurlu / Ey gonca dehen hâr-ü elem cânıma geçti

4 Haziran 2017

Tunca Yüksel / Suzinak Ud Taksimi